اى حذيفه ! دنيا از بين رفته يا مثل اينكه تو در اين دنيا نبودى . عرض كردم پدر و مادرم به قربانت باد! آيا علائمى هست كه دال بر وقوع چنين وضعى در دنيا باشد؟ فرمودند: آرى - اى حذيفه ! - مطالبى كه مى گويم به قلبت بسپار و با چشمت ببين و با انگشتانت شماره كن :
1. وقتى كه امت من نماز را ضايع كنند.
2. از شهوات پيروى كنند.
3. خيانت در ميان مردم زياد شود.
4. امانت و امانتدارى كم شود.
5. مشروبات الكلى بنوشند.
6. فضا تاريك شود (ممكن است به خاطر آلودگى فضا به معصيت يا دود ناشى از بنزين و غيره باشد).
7. به واسطه خشكسالى ، آب قناتها و چاهها كم مى شود - كما اينكه الان شده است -.
8. آسمان و اين فضاى لايتناهى غبارآلود شود (ممكن است كنايه از ظلمهاى جهانى باشد مانند جنگهاى جهانى از قبيل دو جنگ اول و دوم و جنگهاى پراكنده ).
9. امنيت از راههاى زمينى و هوايى برداشته شود (نظير هواپيما ربايى ، آدم دزدى ).
10. و مردم همديگر را سب و لعن كنند.
11. خانواده ها در دامن فساد سقوط كنند (مانند بى حجابى ، رقاصى ، قمار و غيره ).
12. مردم در زندگى گرفتار تجملات و مدپرستى شوند و سرانجام قناعت و ميانه روى متروك گردد.
13. افراد جامعه نسبت به يكديگر بدبين شوند و سوءظن و عدم اعتماد بر جامعه سايه افكند.
14. سالهاى دنيا پست و خوار شود.
15. درختكارى زياد شود و محصولها اندك شود.
16. قيمتها بالا رود (نرخ اجناس مورد لزوم به طور سرسام آورى بالا برود تا جايى كه زندگى را تبديل به جهنم سوزان كند).
17. بادها زياد شود (طوفانها و تندبادها مرتبا در دنيا زيانهاى سنگين جانى و مالى به بار آورد).
18. پرده از روى باطن مردم برداشته شود (و جنايتكاران و دنياپرستان و جاه طلبان شناخته شوند، يا بدان آشكار شوند يا علائم ظاهر شوند).
19. عمل شنيع لواط علنى شود (كما اينكه در انگلستان با گذراندن قانونى از تصويب مجلس لواط بلامانع شده است ).
20. خلاف ، پسنديده شود.
21. تجارت و كاسبى دچار سختى و تنگى شود و اشياء مورد درخواست كم شود.
22. تمام برنامه ها را با كمال گستاخى و خودسرى بر مبناى هواى نفس (دلم مى خواهد) پياده كنند.
23. ناسزا و فحش دادن به پدر و مادران را وسيله سرگرمى و مزاح قرار دهند.
24. آشكارا ربا بخورند و كوچكترين ترسى از خداوند نداشته باشند.
25. بى عصمتى و زنا در ميان مردم رواج پيدا كند (مراكز خودفروشى و زنا در دنيا با ابعاد گسترده اى بالاترين شاهد ماست ).
26. خشنودى و راضى بودن از زندگى و برنامه آن بسيار كم شود.
27. افراد سفيه و نادان زمام امور را به دست گيرند.
28. خيانت به انواع و اقسام مختلف در ميان همه طبقات زياد شود.
29. امانت را بى اهميت بدانند و به آن بى اعتنا باشند و افراد امين كم شوند.
30. افراد از اخلاق و كار خويش تعريف كنند.
31. نادانها به دليل نادانى خويش مشهورند.
32. مردم خانه هاى خود را بيارايند و ديوارهاى آن را زينت دهند.
33. قصرها و خانه ها بلند ساخته شود (مانند ساختمانهاى چندين طبقه اى كه آسايش و امنيت را از همسايه ها سلب مى كند.)
34. باطل را به لباس حق جلوه دهند.
35. زشتى دروغ از بين برود بحدى كه لباس راستى بر آن بپوشانند.
36. اگر كسى در كارش صحت عمل داشته باشد او را ضعيف بدانند.
37. پستى و لئامت و سرزنش يكديگر را به حساب عقل بگذارند (صاحبش را عاقل بدانند)
38. گمراه بودن و راه كج رفتن را هدايت بشمارند.
39. بيان را كورى بدانند (اگر به وسيله بيان ، حقايقى گفته شود كه به نظر آنها خوش نيايد بگويند اين شخص كور است و واقعيت دنيا را نمى بيند).
40. و خموشى را بى خردى بدانند.
41. دانشمند اگر بخواهد از علم خويش به نفع خود و جامعه حرف بزند او را جاهل و عملش را نادانى بدانند.
42. نشانه ها بسيار شود و علامتها يكى پس از ديگرى ظاهر گردد.
43. تحقيق نكرده سخنان دور از حقيقت بگويند (مردم را متهم كنند و بدون دليل آبروى بندگان خدا را بريزند).
44. آسياى مرگ بر سر جامعه بچرخد (جنگهاى خانمانسوز به راه بيندازند و افراد بيگناه را قتل عام كنند، مانند بمباران مناطق مسكونى و غير نظامى و..).
45. مردم از نظر بينش و ديد قلبى كور شوند و حقايق را نبينند (مانند جناياتى كه از زمامداران خود مى بينند و در عين حال مى گويند خوب است ).
46. كارهاى ناپسند بر اعمال خوب غلبه پيدا كند (مردم طرفدار كارهاى بد شوند).
47. محبت نسبت به يكديگر وصله رحم از دلهاى مردم برداشته شود.
48. تجارت و بازرگانى زياد شود و مردم كارهاى باطل و ناچيز را نيكو بدانند.
49. جان خود را به يكديگر به خاطر شهوتهاى زيادى كه دارند، بذل كنند.
50. كارهاى بزرگ را آسان شمارند (نظير جنگ با دولتهاى بزرگ ).
51. از پوشيدن پوستهاى حيوانات حرام گوشت (يا ذبح شرعى نشده ) باكى نداشته باشند.
52. جامه هاى نرم و زيبا و نازك بپوشند (و بدن آنها از روى لباس پيدا باشد).
53. رغبت به دنيا پيدا كنند و آن را بر آخرت مقدم بدارند (اعمال بد مردم گواه اين مطلب است ).
54. رحم از دلهاى همه مردم برود (اعم از زمامدار، تاجر، كاسب ، زن ، شوهر و غير آنها).
55. فساد جنبه عمومى پيدا كند (خواهى نشوى رسوا همرنگ جماعت شو).
56. قرآن را به بازى بگيرند (از نام آن و آياتش به نفع اهداف شوم خود سوء استفاده كنند).
57. اموال بيت المال (وجوه شرعيه ) را مال شخصى خود بدانند يا حقوق شرعيه مال خود را ندهند و بگويند مال خودمان است .
58. مسكرات را با تغيير نام حلال بدانند.
59. در وقت دادن زكات مال خود خيانت كنند (كم بدهند يا جنس نامرغوب عرضه كنند).
60. ربا را به نام خريد و فروش و اجاره دادن محلى از مقروض بگيرند.
61. در فسق و فجور مردها با مردها و زنها با زنها برابرى كنند.
62. به نافرمانى از خداوند (گناه كردن ) مباهات كنند.
63. دلهاى مردم پر از تكبر و نخوت شود و ظلم و جور در پادشاهان و نادانى در مردم (زير بار ظلم رفتن ) ظاهر شود.
64. در چنين وضعى ديندار بايد دين خود را بردارد و از اين طرف به آن طرف و از اين قله كوه به آن قله و از اين دره به دره ديگر برود تا سلامت دين داشته باشد.
65. از اسلام باقى نماند جز اسمى و از قرآن باقى نماند جز رسمى (قرآن در دلها كهنه شود و فقط اسم و رسمى از آن باقى بماند).
66. قرآن بخوانند در حالى كه از گلوگاه و استخوان ترقوه و گردن نگذرد و از وعده هاى خداوندى و وعيدهاى آن عملا در ميان مردم خبرى نباشد و از خداوند نترسند و به ياد او نباشند و از ناسخ و منسوخ قرآن بى خبر باشند.
67. در اين حالات مساجدشان آباد باشد اما دلهاشان از تقوا و ايمان تهى .
68. علما و دانشمندان آن زمان بدترين مردم روى زمين باشند و تمام فسادها و فتنه ها از ناحيه آنها برخيزد و بازگشت همه آنها (فتنه ها) به سوى خود ايشان است .
69. مردم خيّر و نيكوكار و مراكز خير از بين برود اما اهل شر و فساد بمانند.
70. مردم به خداوند عالم در كارهايشان بى اعتنا باشند و اعمالشان از روى تحقيق نباشد.
71. تنها محبوب مردم دينار و درهم باشد (ثروت دنيا از هر راهى كه بيايد، حلال يا حرام ، مانعى نداشته باشد).
72. هر قدر ثروتشان زياد شود باز بگويند فقيريم .

يا حذيفه قد ذهبت الدنيا او كانك بالدنيا لم تكن قلت فداك ابى و امى يا رسول الله فهل من علامة يستدل بها على ذلك قال نعم يا حذيفة احفظ بقلبك و انظر بعينك و اعقد بيدك اذا ضيعت امتى الصلواة و اتبعت الشهوات و كثر الخيانات و قلت الامانات و شربوا القهوات و اظلم الهوى و غار الماء و اغبرت الافق و خيفت الطرق و تشاتم الناس و فسدوا و فجرت الباعة و رفضت القناعة و ساءت الظنون و تلاشت السنون و كثرت الاشجار و قلت الثمار و غلت الاسعار و كثرت الرياح و تبينت الاشراط و ظهر اللواط و استحسنوا الخلف و ضاقت المكاسب و قلت المطالب و استمروا بالهوى و تفاكهوا بينهم بشتيمة الاباء و الامهات و اكلوا الربا و فشا الزنا و قل الرضا و استعملوا السفهاء و كثرت الخيانة و قلت الامانة و ذكى كل امرء نفسه و عمله و اشتهر كل جاهل بجهله و زخرفت جدران الدور و رفع بناء القصور و صار الباطل حقا و الكذب صدقا و الصحة عجزا و اللؤ م عقلا و الضلالة هدى و البيان عمى و الصمت بلاهة و العلم جهالة و كثرت الايات و تتابعت العلامات و تراجموا بالظنون و دارت على الناس رحى المنون و عميت القلوب و غلب المنكر المعروف و ذهب التواصل و كثرت التجارات و استحسنوا البطالات و تهادوا انفسهم بالشهوات و تهاونوا بالمعضلات و ركبوا جلود النمور و اكلوا الماءتور و لبسوا الحبور و آثروا الدنيا على الاخرة و ذهبت الرحمة من القلوب و عم الفساد و اتخذوا كتاب الله لعبا و مال الله دولا و استحل الخمر بالنبيذ و النجش بالزكوة و الربا بالبيع و تكافاء الرجال بالرجال و النساء بالنساء و صارت المباهات فى المعصية و الكبر فى القلوب والجور فى السلاطين و السفاهه فى سائر الناس فعند ذلك لا يسلم لذى دين دينه الا من فر بدينه من شاهق الى شاهق و من واد الى واد و ذهب الاسلام حتى لايبقى الا اسمه و اندرس القران من القلوب حتى لايبقى الا رسمه يقرؤ ن القرآن لا يجاوز تراقيهم لا يعلمون بما فيه من وعد ربهم و وعيده و تحذيره و تنذيره و ناسخه و منسوخه فعند ذلك تكون مساجدهم عامرة و قلوبهم خاربة من الايمان علمانهم شر خلق الله على وجه الارض منهم بدت الفتنة و اليهم تعود و يذهب الخير و اهله و يبقى الشر و اهله و يصير الناس بحيث لايعباء الله بشى ء من اعماله قد حبب اليهم الدينار و الدارهم حتى ان الغنى ليحدث نفسه بالفقر

يـعـنـى : حـكـومـت درخـشـان و شـكـوهـبـار قـائم مـا، نـوزده سال و چند ماه خواهد بود.
2 - و در بيان ديگرى مى فرمايد:
((يملك القائم عليه السلام تسع عشرة سنة و اءشهرا.))

يـعـنى : قائم عليه السلام حدود نوزده سال و چند ماهى پس از قيام جهانى اش حكومت خواهد كرد.
3 - جـابـر بـن يزيد جعفى از حضرت باقر عليه السلام پرسيد كه : ((سرورم ! قائم عـليـه السـلام در روزگـار خـويـش چـه مـدت بـه تـدبير امور و تنظيم شئون امت و حكومت عادلانه جهانى مى پردازد؟))
حـضـرت فـرمـودنـد: ((از روز قـيـام او تـا رحـلتـش ، حـدود نـوزده سال ، فاصله است
روشن است كه اين روايت با دو روايت رسيده از امام صادق عليه السلام تناقض و تضادى نـدارد. چـرا كـه طـبق رواياتى كه در بخش ظهور آمد، قيام جهانى آن حضرت اندكى پس از ظـهـورش خواهد بود و قيام و ظهورش ‍ برخلاف پندار بسيارى در دو مرحله خواهد بود، نه يك مرحله

2ـ مـحـمـد بـن يـوسـف كـنـجـى شـافـعـى از ديـگـر عـلمـاى بـزرگ اهل سنت است او در كتاب خويش مى نويسد:
((حـضـرت مـهـدى عـليه السلام فرزند جناب حسن عسكرى عليه السلام است . آن وجود گـرانـمـايـه ، زنـده و در اوج سـلامـت و طـراوت از زمـان غـيـبـت خويش تاكنون در اين جهان زندگى مى كند....))
3ـ مـحـمـد بـن احـمـد مـالكـى مـعـروف بـه ابـن صـبـاغ نـيـز از عـلمـاى اهل سنت است و در كتاب خويش در باب دوازدهم مى نويسد:
((ابـوالقـاسـم ، مـحـمـد، حـجت ، فرزند حضرت حسن عسكرى عليه السلام است . او در شهر سامرا و در نيمه شعبان 255 هجرى ديده به جهان گشوده است
4ـ از ديـگـر عـلمـاى آنان سبط ابن جوزى حنفى است او در كتاب خويش در مورد فرزندان حضرت عسكرى در بخشى تحت عنوان فصل فى ذكر الحجة المهدى مى نويسد:
((او نـام بـلنـد آوازه اش مـحـمـد، فـرزنـد حـسـن عـسـكـرى عليه السلام است و كنيه اش ابـوالقـاسـم مـى باشد. او را: الخلف الحجة ، صاحب الزمان ، القائم المنتظر نيز خوانده اند و آن حضرت آخرين امامان است

5ـ احـمـد بـن حـجـر عالم ديگرى از اهل سنت است او در كتاب خويش به هنگام بحث در مورد شخصيت حضرت عسكرى عليه السلام مى نويسد:
((او جـز فـرزنـدش ابـوالقـاسـم مـحمدالحجة ، فرزندى به يادگار ننهاد و فرزند گرانمايه اش ، به هنگامه شهادت پدر، پنج ساله بود، اما خداوند حكمت و بينشى ژرف و اعجازآميز به او ارزانى فرمود

6ـ از عـلمـاى ديگر اهل سنت شبراوى شافعى است . او در مورد ولادت دوازدهمين امام نور در كتاب خويش مى نويسد:
((امـا يـازدهـم ، ((حسن خالص ))

 است كه به لقب عسكرى معروف است و او را شرافت همين بس كه امام مهدى عليه السلام از فرزندان گرانمايه اوست ....))

آنگاه مى افزايد: ((امام مهدى عليه السلام فرزند حضرت عسكرى عليه السلام است و در شـهـر تـاريـخـى سـامـرا در پـانـزدهـم شـعـبـان بـه سال 255 هجرى ديده به جهان گشوده .))
7ـ عبدالوهاب شعرانى عالم ديگر اهل سنت در كتاب خويش تحت عنوان ، نشانه هاى نزديك شـدن رسـتـاخـيـز از جـمـله قـيام و ظهور حضرت مهدى عليه السلام را مى نويسد. آنگاه مى افزايد:
((امام مهدى عليه السلام از فرزندان امام حسن عسكرى عليه السلام است و در پانزدهم شـعـبـان بـه سـال 255 بـدنـيـا آمـده و او زنـده و بـاقـى اسـت تـا طـبـق روايات رسيده از پـيـامـبـر(ص ) بـا حـضرت عيسى عليه السلام كه به هنگامه ظهور او از آسمان فرود مى آيد، ديدار كند

8ـ از عـلمـاى ديـگر اهل سنت عبدالله بن محمد مطيرى شافعى است . او در كتاب خويش پس از از يـادآورى نـام بلند آوازه امامان معصوم عليهم السلام تا حضرت عسكرى عليه السلام مى نويسد:
((فـرزنـد حضرت عسكرى عليه السلام امام مهدى ، دوازدهمين امامان است . نام او محمد و قائم است و به مهدى عليه السلام نيز شهرت دارد....))
9ـ سـراج الدين رفاعى از ديگر دانشمندان اسلامى است . او در كتاب خويش در اين مورد مى نگارد:
((امـا، يـازدهـمـيـن امـام ، حـضـرت حـسـن عـسكرى عليه السلام پس از خويش ، فرزندش حضرت مهدى را بر جاى نهاد و او جانشين پدر و دوازدهمين امام است
10ـ استاد بهجت افندى در كتاب خويش از جمله مى نويسد:
((امـام مـهـدى عـليـه السـلام در پـانـزدهـم شـعـبـان سال 255 هجرى ديده به جهان گشود و مادرش نرجس ‍ بود

11ـ عـالم ديـگـر اهـل سنت حافظ محمد بن محمد حنفى نقشبندى در كتاب خويش در اين رابطه مى نويسد:
((حـضـرت عـسكرى عليه السلام يازدهمين امام است و فرزند گرانمايه اش ((محمد)) نـزد يـاران و دوسـتـداران راسـتـيـن خـانـدان وحـى و رسـالت مـشـخـص و مـعـلوم بـود. او در سال 255 هجرى در پانزدهم شعبان ديده به جهان گشود

ايـن مطلب را از جمله بانوى بزرگ و مورد اعتماد ((حكيمه )) دختر، امام جواد عليه السلام آورده است .
12ـ سـليـمـان قـنـدوزى حـنـفى از ديگر دانشمندان اسلامى است . او در كتاب خويش ضمن تـرسـيـم ولادت حـضـرت مـهـدى عـليه السلام از بانو حكيمه ، دخت گرانقدر حضرت جواد عليه السلام به همان صورت كه در كتابهاى معتبر شيعه آمده است ، مى افزايد:
((ايـن روايـت و ايـن گـزارش از ديـدگاه علما و شخصيتهاى مورد اعتماد اسلامى ، محقق و مـسـلم اسـت كـه ولادت ((قـائم آل مـحـمـد)) پـانـزدهـم شـعـبـان بـه سـال 255 هـجرى رخ داد و آن حضرت در شهر تاريخى سامرا و در حيات پدرش ديده به جهان گشود
13ـ شبلنجى شافعى دانشمند ديگر اهل سنت در كتاب خويش در اين مورد مى نوسيد:
((رحـلت حـضـرت عـسـكـرى عـليـه السـلام روز جـمـعـه هـشـتـم ربـيـع الاول بـه سـال 260 هـجرى بود و از خود فرزندى گرانمايه بر جاى نهاد كه نام او را محمد نهاده بود.))
14ـ دانـشـمـنـد ديـگـر اهـل سنت ابن خلكان است . او در كتاب خود پيرامون امام عصر عليه السلام مى نويسد:
((ولادت آن گـرانـمـايـه ، پـانـزدهـم شـعـبـان بـه سـال 255 هـجـرى بـود و هـنـگامى كه پدرش جهان را بدرود گفت : آن حضرت پنج ساله بود و مادرش نرجس نام داشت
15ـ عالم ديگر اهل سنت ابن الخشاب در اين مورد مى نويسد:
((فرزند و جانشين شايسته كردار حضرت عسكرى عليه السلام حضرت مهدى بود كه او را ((الخـلف الصـالح )) نـيـز مـى گـفـتـنـد. او همان صاحب الزمان است و به نام مقدس ((مهدى )) نيز شهرت دارد
16ـ عـبـدالحـق دهـلوى نـيـز از دانـشمندان اسلامى است . او در كتاب خود، در مورد زندگى امامان نور عليه السلام دراين رابطه مى نويسد:
((ابـو مـحـمـد حـضـرت حـسـن عـسـكـرى عـليـه السـلام يـازدهمين امام نور است و فرزند گرانمايه اش محمد(ص ) نزد ياران و دوستداران مورد اعتماد شناخته شده است .))
آنـگـاه مى افزايد: ((خلف صالح ، از فرزندان حضرت عسكرى عليه السلام همان صاحب الزمان است .))
17ـ محمد امين بغدادى سويدى در ولادت امام عصر عليه السلام مى نويسد:
((حـضـرت مـهـدى عـليـه السـلام بـه هـنـگـامـه رحـلت پـدر گـرانـمـايـه اش ، نـه سال داشت
18ـ مورخ بزرگ اهل سنت ابى الوردى در تاريخ خود آورده است كه :
((مـحـمـد، فـرزنـد حـضـرت عـسـكـرى عـليـه السـلام در سال 255 هجرى بدنيا آمد...))

 برای ورود به مرکز دانلود دیدار یار روی عکس کلیک کنید

همه چیز برای دانلود

۱.انواع مقالات در مورد مهدویت
۲.زیباترین مناجات فراق یار
۳.عکس مهدویت
و ...

از جمله مباحث مورد نقد در این کتاب، مطالبی است که در فصل "آزمون امام از یاران خاص و امت اسلامی" مطرح شده است.

در بخشی از این فصل شهید صدر حدیثی را مطرح کرده و در ادامه به بیان و تفسیر حدیث طبق برداشت خود پرداخته است. ایشان در این برداشت از لغزش 301 نفر از این یاران خاص و سرکشی آنان برضد امام مهدی (ع) و در نهایت کشته شدنشان به دست حضرت خبر می دهد! هر چند خود نویسنده نیز در ادامه با ذکر دلایلی این روایت را قابل مناقشه دانسته، آن را نمی پذیرد، اما به نظر می رسد، این بخش از کتاب نیاز به نقد و بررسی بیشتری دارد.

در راستای این نقد، ابتدا روایت مذکور را مطرح کرده و توضیحات نویسنده درباره روایت را می آوریم. پس از آن به نقد مطالب مطرح شده پرداخته و دلایل نویسنده و دلایلی دیگر را در رد این مطلب خواهیم آورد. سپس به ارائه ی برداشتی دیگر از روایت پرداخته، خاستگاه احتمالی برداشت شهید صدر را بررسی کرده و در پایان سخنی را درباره مجموعه ی ارزشمند "موسوعة الامام المهدی" عرض خواهیم کرد، انشاءالله.

متن روایت

علامه مجلسی به سند خود از مفضل بن عمر نقل کرده است که حضرت صادق (ع) فرمود:

کأنیّ أنظر إلی القائم علی منبر الکوفة و حوله أصحابه ثلاثمائة و ثلاثة عشر رجلاً عدّة أهل بدر. و هم أصحاب الألویة و هم حکّام الله علی خلقه. حتّی یستخرج من قبائه کتاباً مختوماً بخاتم من ذهب، عهد معهود من رسول الله (صلی الله علیه و آله) فیجفلون عنه إجفال الغنم. فلا یبقی منهم إلّا الوزیر و أحد عشر نقیباً، کما بقوا مع موسی بن عمران (علیه السلام). فیجولون فی الأرض فلایجدون عنه مذهباً، فیرجعون إلیه. و إنّی أعرف الکلام الذی یقوله لهم، فیکفرون به.

گوییا قائم را بر منبر کوفه می بینم در حالی که گرد او را به شمار یاران پیامبر در جنگ بدر، سیصد و سیزده نفر فرا گرفته اند. آنها صاحبان پرچم ها و حکمروایان خداوند بر مردم اند. آنگاه از میان قبایش کتابی ممهور به مهری طلایی را که از پیمان های پیامبر (ص) است، بیرون خواهد آورد. در آن هنگام آنها همچون گوسفندان از نزد او می گریزند و جز یک وزیر و یازده نقیب باقی نمی ماند همان طور که (همین تعداد) برای موسی (ع) باقی ماند. آنها در زمین می گردند اما راهی جز بازگشت به سوی او نمی یابند پس به سوی او بازمی گردند و من به آن سخنی که قائم به آنها می گوید و آنها به سبب آن کفر می ورزند، داناترم.

برداشت نویسنده از روایت

شهید صدر در توضیح این روایت اینطور می نویسد:

یاران امام (ع) در مناطق مختلف جهان، به مدد آشنایی با احکام اسلامی و آموزه های دینی که با روشهای مختلفی آنها را استنباط می نمایند، به فعالیت های متعارف خود تا زمانی که روایت آن را مشخص نکرده است، ادامه می دهند. این کارها و اقدامات  در حقیقت از بزرگترین تجربه ها و مهم ترین آزمون هایی است که با آن روبرو می شوند تا جایی که می توان گفت هر چند آنها با موفقیت از آزمایش های دوران پیش از ظهور و نیز مرحله فتح جهانی عبور کرده اند؛ ولی هیچگاه با چنین آزمون های خطیری دست و پنجه نرم نکرده اند.

در این میان به تدریج نقاط ضعف آنها آشکار شده و ناتوانیشان در اداره جامعه و اجرای عدالت چهره می نماید تا آنجا که در صورت ادامه این وضع، کلیت عدالت در سطح جهان در معرض خطر قرار می گیرد.
در این موقع حضرت صاحب الامر (ع) آنها را از مناطق مختلف جهان فرا می خواند و در نشستی عمومی با ایشان، از میان قبای خود نامه ای بیرون می آورد که با نقشی طلایی مهر شده و همان طور که در روایت آمده پیمان نامه ای از جانب رسول خدا (ص) است که امام (ع) آنها را از محتوای آن آگاه می سازد.

در روایت به محتوای این عهدنامه اشاره نشده است زیرا از سطح فکری مردم عصر صدور آن بالاتر می باشد. ولی هر چه هست مسئولیت آنها را مضاعف ساخته و بر ضرورت پایبندی به عدالت به طور دقیق و بدون تسامح تاکید می نماید.
بدین ترتیب نقاط ضعف آنان که در طی فعالیت های اجرایی با آن درگیر بوده اند آشکار می گردد. در این روایت آمده است آنها محتوای عهدنامه را نمی پذیرند و بدین ترتیب علیرغم موفقیت در تمام آزمایش های گذشته، در این آزمایش دچار شکستی سخت و خفت بار خواهند شد.
بیشتر یاران خاص حضرت طعم شکست را خواهند چشید مگر دوازده نفر از آنان که از امام (ع) پیروی خواهند کرد و به پیمان نامه ها و آموزه های او پایبند خواهند ماند. در نتیجه پس از کسر این تعداد از سیصد و سیزده نفر، شمار کسانی که از دستور امام سرپیچی می کنند، سیصد و یک نفر خواهد بود.

ای کاش آنها از نزد امام (ع) فرار کرده و ترک دیار می کردند تا برای عبادت به گوشه ای پناه ببرند یا آن که به کارهای خیریه بپردازند اما متاسفانه آنها به قصد یارگیری به مناطق مختلف جهان سفر می کنند تا جبهه ای ضدمهدوی را تشکیل دهند یا اگر بتوانند طرح قتل امام (ع) را بریزند. ولی در این کار ناکام می مانند زیرا عدالت و درستی بینش و اندیشه مهدوی آن چنان در دل ها و خردهای مردمان ریشه دوانیده که آنها همگی از روی ایمان و یا ترس، از حضرت مهدی (ع) پیروی خواهند کرد. در این باره در برخی روایات سخن رفته است.
مردم پس از آنکه از اهداف انحرافی آنها مطلع شدند، از اطراف آنها پراکنده می شوند و تنهایشان خواهند گذاشت.

آنها مدتی پس از این ماجرا تصمیم می گیرند به نزد امام (ع) بازگشته، از او پوزش بطلبند و خود را از مجازات او برهانند. اما هیهات که چنین شود. آنها در منطق دولت مهدوی سزاوار مرگ هستند و از این رو امام و پیشوای کل در برابرشان حاضر شده و سخنانی را به آنها یادآوری نماید که حدیث شریف به آن اشاره ای نکرده اما نتیجه آن را که انکار امام (ع) توسط آنهاست بیان نموده است و در اینجاست که امام (ع) ناچار می شود فرمان کشتن همه ی آنها را صادر کند.

دلایل مخالفت با برداشت آیت الله صدر

اولین و محکم ترین دلیل ما برای مخالفت با این برداشت، ذکر مطالبی است که در متن صریح روایت نیامده اما نویسنده آن را در برداشت خود بیان کرده است.
ایشان پس از بیان سرپیچی یاران امام (ع) از فرمان آن حضرت، بیان می دارند که یاران امام به قصد تشکیل جبهه ای ضد مهدوی و یا حتی قتل امام (ع) اقدام به یارگیری از مردم جهان می کنند!

اما در عملی نمودن طرح شوم خود موفق نشده و نمی توانند مردم آگاه را با خود همراه کنند. به همین دلیل برای رهایی از مجازات نزد امام می آیند تا از آن حضرت پوزش بطلبند، امام مطلبی را به آنها می گوید و آنها دوباره سرپیچی می کنند و امام ناچار به اعدام آنها می شود!!!

سوال ما این است که، این داستان عجیب از کجای روایت برداشت شده است؟
در کدام قسمت از روایت مذکور صحبت از "جبهه ی ضد مهدوی" و "تصمیم یاران حضرت، به قتل ایشان" شده است؟
در کدام بخش روایت صحبت از بازگشت آنان به خاطر رهایی از مجازات! (و نه به خاطر پشیمانی و توبه) شده است؟
در کدام قسمت بیان شده که امام فرمان کشتن آنها را صادر می کند؟
روشن است که در هیچ یک از بخش های روایت مذکور ما چنین مواردی را نمی بینیم.

پس این برداشت نویسنده از کجا حاصل شده است؟ در ادامه و پس از بیان کامل دلایل مخالفت با این برداشت به خاستگاه احتمالی این برداشت پرداخته و در مورد آن توضیحاتی ارائه خواهیم داد.

دلایل شهید صدر در رد این برداشت

همانطور که در ابتدای مقاله عرض کردیم؛ خود نویسنده نیز پس از بیان این برداشت با ذکر دلایلی آن را نپذیرفته و روایت را قابل مناقشه می داند. خلاصه ی دلایل ایشان بدین شرح است:

دلیل اول) بر اساس معیارهای ما در کتاب حاضر، این حدیث شریف به تنهایی برای اثبات تاریخی کافی نیست و قراین کلی که از آن برداشت نموده و ضمیمه ی آن ساختیم، هرچند محتوای آن را تایید می نماید ولی در حقیقت امکان وقوع آن را تایید می کند نه اثبات وقوع آن را.

دلیل دوم) کنار رفتن این افراد از مناصب حکومتی، موجب اخلال در دولت جهانی خواهد شد، زیرا مدت کوتاهی که از استقرار حکومت مهدوی می گذرد برای تربیت افراد شایسته ای که جایگزین آنها شوند کافی نیست و مناصب حکومت جهانی از افراد شایسته خالی خواهد ماند.

دلیل سوم) چگونه می توان این مخلصان را مرتد و کافر دانست؛ در حالیکه مردم به همت همینان به حقانیت امام پی برده اند؟
اخباری وجود دارد که از همراهی و دوستی امام با برخی افراد که ایشان را حقیقتا می شناخته اند حکایت می کند. عده ای دیگر نیز که به شرف ملاقات نایل آمده اند، پس از پایان دیدار و جدایی از امام (ع) ایشان را شناخته اند.
پس این مخلصان که هم عصر با دوره ظهورند، امام (ع) را در زمان غیبت می شناخته اند و چه بسا برخی از آنها با او ارتباط داشته اند.(1) در نتیجه بعید نیست که اینان آموزه هایی را از امام (ع) فراگیرند که آنها را برای پذیرش مسئولیت های سترگ پس از ظهور آماده سازد.

بدین ترتیب آنها یقین دارند که این شخص، همان مهدی منتظر (ع) است و در این باره شکی به خود راه نمی دهند.

بدین ترتیب می توان مطمئن شد آنها در مدت مسئولیت خود در دولت عدل جهانی، استقامت و پایداری خواهند ورزید؛ به ویژه آنکه دانستیم روش امام (ع) هدایت و اصلاح کارهای آنهاست. بدین ترتیب محتوای این روایت که از ارتداد آنها خبر می داد، شایستگی اثبات تاریخی را ندارد.

(1): این مطلب که تمامی 313 تن، امام را در دوره ی غیبت دیده و ایشان را می شناسند و احیانا با ایشان ارتباط دارند، محل گفتگوست و نمی توان این مطلب را با قاطعیت بیان کرد.

دلایلی دیگر بر رد برداشت مذکور

علاوه بر دلایل نویسنده ی شهید، می توان موارد دیگری را نیز در رد این برداشت مطرح کرد. مهم ترین این دلایل را می توان در تمجیدات فراوانی که در آیات و روایات از 313 یار امام مهدی (ع) شده است، جست. در ادامه نمونه هایی از این دست ذکر خواهد شد:

1) امام جواد (ع) فرمود: جمع می شوند به نزد او اصحاب او به عدد اهل بدر سیصد و سیزده تن، و این است قول خداوند:
«أینَما تَکُونوا یَأتِ بِکُمُ اللهُ جَمیعاً اِنَّ اللهَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ»(بقره:148)
«هر کجا باشید خداوند شما را جمیعا می آورد، زیرا که او بر هر چیز قادر است»...
(معجم احادیث الامام المهدی (ع): 5/39 ح 1460، بحار: 51/157 ب 9 ح 4-52/283 ب 26 ح 10)

2) امام باقر (ع) فرمود: ...گروهی از آنان شبانگاه از بسترشان ناپدید شده و بامدادان در مکه بسر برند و گروهی روزهنگام در حال حرکت در ابرها دیده شوند. پرسیدم فدایت شوم کدام دسته از نظر ایمان برتر و بالاترند؟ فرمود: آن گروه که به هنگام روز در ابر حرکت کنند. (بحار:52/368)

3) امام صادق (ع) می فرماید: یاران صاحب الامر برای او محفوظند، حتی اگر تمام مردم از دنیا بروند، خداوند یاران مهدی را خواهد آورد و خدای سبحان این آیه را در شأن آنها فرمود: «اگر اینان (کفار قریش) بدین امور کفر بورزند بی تردید ما گروهی را گمارده ایم که هرگز بدان کافر نباشند» (انعام/89) و نیز در حقشان فرمود: «بزودی خداوند گروهی را خواهد آورد که آنها را دوست دارد و آنها نیز دوستدار وی هستند، آنان نسبت به مومنان متواضع و در مقابل کافران سرسخت اند.» (بحار: 52/370)

4) امام جواد (ع) فرمود: برای قائم گنجهایی است نه از طلا و نه از نقره، اسبهایی است قوی هیکل و مردانی است با علامت، خداوند ایشان را از شهرهای دور جمع می کند به عدد اهل بدر سیصد و سیزده تن و با آن حضرت صحیفه ای است مهر شده که در وی شماره ی اصحاب او با اسامیشان و شهرهاشان و طبایعشان و زیِّ شان و کنیه و لقبشان مسطور است، مردانی هستند رنجکش و با جدیت در طاعت او. (عیون اخبارالرضا (ع): 1/63 ب 6 ح 29، بحار:52/310-311ب27ح4)

5) امام صادق (عليه السلام) فرمودند:مردانى كه دلهاشان بسان پاره ى آهن است. در ايمانشان به خدا و وعده ى او ذرّه اى ترديد ندارند و باور آنان از كوه سخت تر است . . . ايشان در فرمانبردارى از سالار خويش مطيع تر از كنيز نسبت به مولاى خود مى باشند. آنان بسان چراغهاى روشنگرند . . . دلهايشان بسان مشعلهاى پر نور است. (بحار الانوار:52/308)

به نظر می رسد متن روایات به قدر کافی گویاست. لذا در توضیح به همین مقدار کفایت می کنیم که با توجه به این موارد، یاران خاص امام کسانی اند که آیه ای در شان گردهم آیی معجزه آمیزشان در هنگام ظهور نازل شده و در آیاتی دیگر صراحتا از اینکه هرگز کافر نخواهند شد و خدا را دوست دارند و خدا نیز آنان را دوست دارد صحبت به میان آمده است.
در احادیث از آنان به عنوان یاران محفوظ و گنج های امام مهدی (ع) یاد شده که نه تنها به خدا و وعده ى او ذرّه اى ترديد ندارند بلکه چراغهاى روشنگرند برای امت و در اطاعت از امام زمان جدیت دارند.
با چنین تعاریف صریحی در وصف قوت ایمان و ولایت پذیری این بزرگواران که گفته شده در فرمانبردارى از سالار خويش مطيع تر از كنيز نسبت به مولاى خود مى باشند، هیهات که بخواهند سر به شورش و طغیان بردارند و اقدام به یارگیری برای قتل حضرت کنند!

آنچه که گفتیم دلایل روایی-عقلی بود اما دلایل صرفا عقلی نیز برای رد این مساله وجود دارد.

اول اینکه چگونه ممکن است جمع کثیری از افرادی که آنقدر بصیرت داشته اند که در پیش از ظهور و در اوج تاریکی های فتنه و بدون حضور امام راه هدایت را شناخته اند، مدت کوتاهی پس از ظهور و با وجود بهره گیری از حضور آن حضرت و پایان فتنه های تاریک، بصیرت خود را از دست بدهند؟
زمانی که همه ی مردم غرق در گمراهی و جهل بودند آنان راه هدایت را شناختند و در این راه به مقامی رسیدند که موفق به حضور در مسجدالحرام در لحظه ی ظهور شده و اولین مدافعان و بیعت کنندگان با امام مهدی (ع) گشتند.
اینان همان کسانی بودند که امام مهدی (ع) را در نجات مردم از گمراهی و طاغوت یاری دادند و چراغ های روشنگر امت و حکمروایان خدا بر مردم گشتند.
حال چگونه است که در آزمون الهی این چراغ های روشنگر کافر می شوند، اما مردمی که با نور همین مشعل های فروزان هدایت شده اند اندکی از راه راست منحرف نمی شوند؟! در حالیکه انتظار می رود آزمونی که چنین مومنان بزرگی را که به استناد روایات قلب هایشان همچون پاره های آهن است، می لغزاند، به طریق اولی عامه ی مردم را گمراه کند و در برابر امام مهدی (ع) قرار دهد.

دلیل دوم اینکه اگر این برداشت صحیح باشد، پس از ظهور مردم به 313 یاور امام مهدی (ع) به چشم خائنانی بالقوه می نگرند که روزی 301 تن از آنها با امام خود دشمنی خواهند کرد و با این نگرش، از همان ابتدای امر کسی از آنها پیروی نخواهد کرد.

به این ترتیب و با این همه هزینه و خسارت دنیا و آخرتی که برای یاران خاص حضرت متصور است؛ قطعا هیچ مومنی آرزو نخواهد کرد که جزو این گروه باشد و ترجیح می دهد عضوی عادی از امت اسلامی باشد و ایمان خود را حفظ کند تا اینکه جزو یاران خاص حضرت باشد و روزی گمراه شده و با آن حضرت مقابله کند.
بنابراین تنها گذاشتن آن حضرت و خالی کردن اطرافش عاقبت بخیری بیشتری را برای فرد مومن تضمین می کند تا دست بیعت دادن با امام و یاری کردن او!!!

با توجه به تمام این دلایل می بینیم که چنین برداشتی از روایت مذکور صحیح نیست.

اما برداشت صحیح از روایت چیست؟

برداشتی متفاوت از روایت لغزش 313 تن

قبل از بیان این برداشت لازم به ذکر است که مطالب این مقاله با چشم پوشی از صحت و سقم روایات مطرح می شود و بنای ما بر صحت این روایات است. بر کسی پوشیده نیست که بررسی صحت اینگونه روایات بر عهده دانشمندان علوم حدیث است و همچنین بدیهی است که در صورت نادرست بودن این احادیث نیازی به این همه تفسیر و توجیه نخواهد بود.

بنابر این در برداشتی متفاوت می توان گفت؛ این روایت ممکن است صحیح باشد و به وقوع بپیوندد، اما نه به آن شکل دهشتناکی که در کتاب تاریخ پس از ظهور به تصویر کشیده شده است.

اعتقاد ما بر این است که دنیا محل ابتلا و امتحان است و این امتحان همه را در بر می گیرد. از بزرگترین پیامبران الهی تا ضعیف ترین بندگان ایمانی در معرض ابتلا و امتحانند و هیچکس از این قاعده مستثنی نیست.
مطمئنا یاران امام نیز با توجه به سطح ایمانی بالایشان در معرض ابتلائاتی قرار خواهند گرفت و حتی شاید لغزش هایی داشته باشند.

در کتاب "عصر ظهور" استاد کورانی، در فصل "آغاز نهضت ظهور مقدس" و تحت عنوان "اجتماع یاران حضرت" آمده است:

در روایت آمده که اصحاب حضرت به آزمایش هایی آزموده می شوند که یاران پیامبران الهی گذشته بدان آزموده شدند. در این زمینه امام صادق (ع) فرمود:

یاران موسی به آب نهری آزمایش شدند. همان آزمایشی که در قرآن به آن اشاره شده «إن الله مبتلیکم بنهر؛ البته خداوند شما را به نهر آبی آزمایش خواهد کرد» یاران قائم نیز در معرض چنین آزمایشی قرار خواهند گرفت. (بحار:52/332)

همچنین در فصل دوم از بخش چهارم کتاب "مهدی منتظر" تالیف آیت الله محمد جواد خراسانی ذیل عنوان "اصحاب و انصار آن حضرت از مردم زمان" پیرامون 313 تن آمده است:

آنها اشخاصی هستند فوق العاده در همان عصر ظهور نه فوق العاده ی همه ی اعصار... از اخبار می توان استفاده کرد که ایشان چنان نیستند که سرآمد همه اهل زمانها و دوران ها باشند.

مفضل به حضرت صادق (ع) عرض کرد:
«قربانت شوم مومنی در روی زمین غیر ایشان نیست؟»
فرمود: «چرا و لکن ایشان قُوّام و نجباء و قضاة و حکّام و فقهاء در دین هستند.»
و فرمود:«عدد ایشان و شهرها و محله هاشان در کتابی نوشته شده و محفوظ است.»

و خواهد آمد که آن حضرت در کوفه نطقی خواهد کرد و آن سیصد و سیزده نفر از دور او پراکنده می شوند و ایشان را شکی عارض می شود، باز دوباره برمی گردند، پس چنان نیستتند که هیچکس مانند ایشان نباشد.

و در فصل سوم از همان بخش تحت عنوان حرکت به کوفه و مسجد کوفه و عملیات آن حضرت در کوفه در توضیح همین روایت لغزش 313 تن آمده است:

کفر طاعت است و این تعجب ندارد، زیرا که مادون عصمت در هر حدی باشد لغزش برای او هست و تحمل سر خدا و امر خدا را ندارد.

اما این لغزش و کفر لزوما به سقوط و معارضه و مقابله با امام (ع) منجر نخواهد شد بلکه به احتمال زیاد سبب پشیمانی و توبه یاران حضرت می شود. همانطور که در روایت هم به آن اشاره شده که؛ آنها در زمین می گردند اما راهی جز بازگشت به سوی او نمی یابند پس به سوی او بازمی گردند.

آری؛ آنها پس از ترک امام در زمین می گردند اما قانونی متین تر از حکم خدا نیافته و امامی هدایت یافته تر و هدایت گرتر از بقیة الله (ع) نمی یابند. به همین خاطر از کفر و اِعراض خود پشیمان شده و پوزش خواه و منیب؛ با چشمانی گریان به سوی امام خود بازمی گردند که ...سُبحانَکَ إِنّی کُنتُ مِنَّ الظّالِمین.

و هیهات که امام آغوش خود را بر روی یارانش نگشاید. یارانی که در دوران غیبتش در ندبه های سحر خود، در میان بغض های شکسته شان ناله ها کردند که أَيْنَ وَجْهُ اللَّهِ الَّذى إِلَيْهِ يَتَوَجَّهُ الْأَوْلِياءُ و بامدادان عهدها بستند که لا اَحُولُ عَنْها وَ لا اَزُولُ اَبَداً. اَللّهُمَّ اجْعَلْني مِنْ... الْمُمْتَثِلينَ لاَوامِرِهِ وَ المُحامينَ عَنْهُ.همان ها که چشم انتظار ظهورش سختی ها به جان خریدند و ملامت ها شنیدند اما در عشق به امام خود ذره ای تردید نکردند.

هیهات که امام(ع)، اشک توبه و عرق شرم را از صورتشان نزداید حال آن که آنها بودند که در هنگامه ی ظهور و در آن هنگام که امام فرمودند الا یا اهل العالم انا الامام القائم، دست در دست یکدیگر دادند و امام را همچون نگینی در میان گرفتند و سینه سپر کردند تا اگر خنجر کین قریشیان برای خاموش کردن آخرین نور خدا از نیام بیرون شد، نخست قلب عاشق آنها را بشکافد.

هیهات که آن حضرت با یاران پشیمان خود همان معامله ای را بکند که با منافقان معاند و کفار گردنکش می کند چرا که امام (ع) پدر مومنان است و از خودشان نسبت به آنها مهربان تر و دلسوزتر است. چنین پدر مهربانی هرگز به قتل فرزندان پشیمانش رضایت نخواهد داد.

خاستگاه احتمالی برداشت شهید صدر از روایت

اما چه چیزی باعث شده شهید صدر چنین برداشتی از روایت داشته باشد؟ دو احتمال برای خ